Advokatska delatnost u sistemu PDV

Prema odredbi člana 2. stav 1. Zakona o advokaturi, advokatura je nezavisna i samostalna služba pružanja pravne pomoći fizičkim i pravnim licima. Saglasno odredbama člana 3. Zakona o advokaturi, pružanje pravne pomoći iz člana 2. stav 1. ovog zakona obuhvata: 

-davanje usmenih i pismenih pravnih saveta i mišljenja; 

-sastavljanje tužbi, zahteva, predloga, molbi, pravnih lekova, predstavki i drugih podnesaka; 

-sastavljanje ugovora, zaveštanja, poravnanja, izjava, opštih i pojedinačnih akata i drugih isprava; 

-zastupanje i odbranu fizičkih i pravnih lica; 

-posredovanje u cilju zaključenja pravnog posla ili mirnog rešavanja sporova i spornih odnosa; 

-obavljanje drugih poslova pravne pomoći u ime i za račun domaćeg ili stranog fizičkog ili pravnog lica, na osnovu kojih se ostvaruju prava ili štite slobode i drugi interesi.  

Odredbom člana 4. stav 1. tačka 2) Zakona o advokaturi propisano je da je advokat lice koje je upisano u imenik advokata i položilo advokatsku zakletvu i bavi se advokaturom. Advokat slobodno odlučuje da li će prihvatiti pružanje pravne pomoći, osim u slučajevima predviđenim zakonom. 

Prema odredbama člana 23. Zakona, advokat ima pravo na nagradu i naknadu troškova za svoj rad, u skladu sa tarifom koju donosi Advokatska komora Srbije, a visina nagrade za rad advokata utvrđuje se u zavisnosti od vrste postupka, preduzete radnje, vrednosti spora ili visine zaprećene kazne. Visina nagrade za odbrane po službenoj dužnosti, utvrđuje se aktom koji donosi ministar nadležan za poslove pravosuđa. 

U skladu sa odredbom člana 44. Zakona o advokaturi, advokat se bavi advokaturom samostalno, u zajedničkoj advokatskoj kancelariji ili kao član advokatskog ortačkog društva. Saglasno navedenom, advokati su fizička lica koja su upisana u imenik advokata i koja su položila advokatsku zakletvu i bave se advokaturom kao nezavisnom i samostalnom profesijom. Advokati obavljaju delatnost samostalno, kao članovi zajedničke advokatske kancelarije (u oba slučaja praktično kao preduzetnici) ili kao članovi ortačkog društva i imaju pravo na nagradu za svoj rad i naknadu troškova u visini utvrđenoj tarifom koju donosi advokatska komora. 

S tim u vezi, postavlja se pitanje da li se advokati, odnosno ortačka advokatska društva čiji su članovi advokati, smatraju poreskim obveznicima u smislu Zakona o porezu na dodatu vrednost i da li imaju sva prava i obaveze poreskih obveznika. Odredbom člana 8. stav 1. Zakona propisano je, da je poreski obveznik lice koje samostalno obavlja promet dobara i usluga, u okviru obavljanja delatnosti. 

Delatnost iz stava 1. ovog člana je trajna aktivnost proizvođača, trgovaca ili pružaoca usluga u cilju ostvarivanja prihoda, uključujući i delatnosti eksploatacije prirodnih bogatstava, poljoprivrede, šumarstva i samostalnih zanimanja (stav 2. istog člana Zakona). Saglasno stavu 3. istog člana Zakona, smatra se da obveznik obavlja delatnost i kada je vrši u okviru poslovne jedinice. 

Obveznik je lice u čije ime i za čiji račun se vrši isporuka dobara ili pružanje usluga, kao i lice koje vrši isporuku dobara, odnosno pružanje usluga u svoje ime, a za račun drugog lica (član 8. st. 4. i 5. Zakona). Iz navedenih zakonskih odredaba zaključujemo da neko lice, da bi se smatralo poreskim obveznikom, mora imati određena svojstva, odnosno ispunjavati određene uslove. 

Poreskim obveznikom se smatra svako lice koje: 
-samostalno obavlja promet dobara i usluga, 
-predmetni promet obavlja u okviru obavljanja delatnosti, 
-obavlja delatnost kao trajnu aktivnost i 
-obavlja delatnost u cilju ostvarivanja prihoda. 

Ovo su pretpostavke da bi se neko lice smatralo poreskim obveznikom i moraju biti ispunjene kumulativno, tj. ako neko lice u konkretnom slučaju ne ispunjava jedan od navedenih uslova, to lice se ne smatra poreskim obveznikom u smislu Zakona, što znači da se, samim tim, ne može smatrati ni obveznikom PDV (tj. obavljati PDV aktivnost). 

Prema tome, a imajući u vidu da advokati samostalno vrše promet usluga u okviru bavljenja advokaturom, da delatnost obavljaju kao trajnu aktivnost, te da delatnost obavljaju u cilju ostvarivanja prihoda (kao što smo naveli, advokati imaju pravo na naknadu za svoj rad i naknadu troškova), advokati se smatraju poreskim obveznicima iz člana 8. Zakona. Ovo važi kako za advokate koji samostalno ili u okviru zajedničke advokatske kancelarije obavljaju delatnost, tako i za ortačka društva čiji su članovi advokati.